Vào mùa hè thời tiết nắng nóng là thời điểm thích hợp mà nhiều gia đình, hội nhóm bạn bè, công ty tổ chức đi du lịch tắm biển, nghỉ dưỡng. Tuy nhiên đây cũng là thời điểm giao mùa, trời nóng nên sứa thường nổi lên mặt nước nếu vô tình du khách đụng trúng hoặc bị sứa cắn sẽ gây ra bỏng, rát thậm chí tử vong nếu gặp phải sứa độc.
Sứa tấn công khi đi tắm biển
Vào chiều ngày 23/6, khi cháu H.T.L (7 tuổi, trú tại TP Nha Trang) cùng bố đi tắm ở biển Hòn Chồng, Nha Trang, thì bất ngờ bị sứa cắn nhưng không hay biết. Sau khi bố bé phát hiện sự việc liền đưa bé L lên bờ. Lúc này 2 tay bé đã thâm tím, bé mê man, ngất đi nên được đưa vào bệnh viện điều trị.
Ban đầu bé L nổi mẩn ngứa, tím tái, mất ý thức. Sau khi đưa đến bệnh viện đã được cấp cứu, chữa trị và truyền kháng sinh. Đến nay, bệnh nhi đã tỉnh, mạch rõ nhưng vẫn còn sốt nhẹ, vết thương ở cánh tay sưng nề, đỏ, lan tỏa.
Đây là thời điểm giao mùa, thời tiết nắng nóng sứa thường nổi lên mặt nước, xuất hiện từ tháng 4 đến tháng 8 hằng năm đúng vào mùa du lịch biển và tình trạng bị sứa cắn có thể xảy ra ở hầu hết các vùng biển ở Việt Nam.
Nhận biết và xử lý các loại sứa độc
Theo TS Đào Việt Hà, Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, có một số loài sứa độc khi cắn để lại vết thương khá nghiêm trọng cho người tiếp xúc khi tắm biển. Du khách cần ghi nhớ và nhận biết các loài sứa độc này để phòng tránh cũng như sơ cứu đúng cách.
Sứa lửa
Sứa lửa có nhiều xúc tu dài và trong suốt, màu hơi xanh, nhìn như túi nilon. Các xúc tu chứa độc tố gây rát da, bỏng, thậm chí tử vong cho người với lượng lớn độc tố Physaliatoxin gây họa huyết trong thử nghiệm tế bào, gây chết trong thử nghiệm trên động vật.
Triệu chứng bỏng rát, đau nhói, châm chích tại vùng da bị tiếp xúc, sau lan rộng ra các bộ phận khác. Ở vùng da bị xúc tu của sứa tiếp xúc sẽ có các đường lằn dọc màu đỏ hoặc nâu tím, phồng rộp, nổi bọng nước. Trường hợp nặng sẽ sưng phù, bỏng da, xuất huyết dưới da. Triệu chứng có thể kéo dài đến 1-2 tuần. Trường hợp nặng có thể gây hoại huyết tế bào tim dẫn đến tử vong do suy tuần hoàn.
Khi bị sứa lửa cắn cần đưa người bị cắn ra khỏi vùng nước biển có sứa ngay lập tức. Bôi kem hoặc xịt dung dịch chứa lidocaine để giảm triệu chứng đau nhức. Sử dụng thuốc kháng histamine, corticosteroid không có hiệu quả nhưng chườm lạnh có thể giúp giảm triệu chứng và liên hệ với cơ sở y tế gần nhất.
Sứa bắp cày
Sứa bắp cày là loại sứa độc nhất trong số 51 loài sứa hộp, chúng sống trôi nổi ở vùng biển ven bờ Úc, Neu Guinea, Philippin và Việt Nam. Chúng di chuyển vào gần bờ hoặc cửa sông vào mùa sinh sản.
Triệu chứng khi bị sứa bắp cày đốt là rát bỏng, đau nhức dữ dội, da tiếp xúc nhanh chóng xuất hiện dấu hiệu phồng rộp, đỏ đậm hoặc tím bầm.
Khi bị sứa bắp cày đốt, cần sơ cứu bằng cách ra khỏi vùng nước biển có sứa ngay lập tức. Không rửa vết thương bằng nước ngọt, không gỡ bỏ các xúc tu bằng tay, không chà xát bằng cát sẽ làm tình trạng nhiễm độc trầm trọng hơn. Tốt nhất là dùng giấm loãng để rửa vết thương trong 30 giây. Gỡ bỏ các xúc tu bám trên cơ thể bằng khăn hoặc bao tay và liên hệ với cơ sở y tế ngay lập tức.
Sứa vòng (Linuche unguiculata)
Sứa vòng phân bố tầng mặt đến độ sâu 5000m tại vùng nước ấm ở khắp các đại dương, thường bát gặp với một số lượng khổng lồ hàng km trên biển. Chúng có màu trong suốt nhưng thường thấy màu nâu cam từ tảo Zooxanthellae cộng sinh, có kích thước rất nhỏ (16x20mm).
Khi bị sứa vòng đốt sẽ đau dữ dội hàng giờ, đỏ, sưng và phồng rộp ở vùng da tiếp xúc. Các triệu chứng này không nghiêm trọng và sẽ thuyên giảm sau vài ngày. Trường hợp nghiêm trọng có thể gây ra hoại tử da, vết thương ở giác mạc có thể làm tăng nhãn áp dẫn đến suy giảm thị lực.
Sơ cứu khi bị sứa vòng đốt bằng cách lập tức thoát ra khỏi vùng nước hoặc vào bờ, nhẹ nhàng cởi bỏ quần áo, đồ lặn, tắm bằng nước biển. Giảm triệu chứng ngứa bằng kem dưỡng da thông thường. Trường hợp nặng có thể dùng kháng histamine/corticosteroids và các loại hạ sốt thông thường.
Bởi vậy khi đi tắm biển du khách cần đem phòng hờ một số thuốc như giảm ngứa, thuốc kháng sinh, thuốc chữa tiêu chảy và một chai dấm để chủ động xử lý nếu lỡ may bị sứa cắn. Cần tìm hiểu thêm thông tin từ người dân địa phương để biết những vùng biển nào có nhiều sứa thì nên hạn chế xuống tắm. Khi quan sát thấy sứa biển, tuyệt đối không xuống tắm để tránh bị sứa tấn công.
